W środę 28 grudnia z Bielska (gm. Orchowo) wyruszył pieszy rajd do Anastazewa. Zorganizowany został z okazji rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego.

REKLAMA

Rajd, który przebiegał pod hasłem Cześć i chwała bohaterom zorganizowany został z okazji rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Wszystkich zgromadzonych powitał główny organizator marszu prezes jednostki OSP w Bielsku Tomasz Tomczak. Zanim uczestnicy wyruszyli w trasę w remizie wysłuchali krótkiego rysu historycznego ze szczególnym uwzględnieniem udziału miejscowej ludności w Powstaniu Wielkopolskim, który przedstawił druh Ryszard Spochacz, wnuk powstańca wielkopolskiego Stanisława Spochacza. O 15.30 po wykonaniu pamiątkowego zdjęcia około 50-osobowa grupa składająca się ze strażaków ochotników, mieszkańców, społeczności miejscowej szkoły oraz uczniów szkoły w Bielicach wyruszyła spod remizy strażackiej w Bielsku i przeszła polnymi drogami 13-kilometrową trasę Bielsko – Linówiec – Suszewo – Szydłówiec – Anastazewo.

Na trasie w Suszewie około 18.00 na wszystkich czekały kiełbaski z rusztu oraz ciepła herbata. Punktem docelowym była granica zaboru prusko-rosyjskiego w Anastazewie (gm. Powidz). Tam uczestnicy rajdu dotarli około 19.30. Po oddaniu hołdu powstańcom wielkopolskim, chwili zadumy i wypuszczeniu świetlnych rac wszyscy udali się na przygotowaną polową grochówkę. Dla uczestników organizatorzy zapewnili transport powrotny.

Rajd prowadzili strażacy z OSP w Bielsku. Idąc wykrzykiwali hasło rajdu "Cześć i chwała bohaterom" fot. Magdalena Lachowicz

Potyczka w Anastazewie przedstawiona przez Ryszarda Spochacza, wnuka powstańca wielkopolskiego Stanisława Spochacza:

Potyczka powstańców  wielkopolskich z siłami pruskimi, do której doszło 28 grudnia 1918 roku we wsi Anastazewo, która była kolejowym (Gnieźnieńska Kolej Wąskotorowa) i drogowym przejściem granicznym na teren wolnej już wtedy Polski. Konieczność opanowania strategicznego przejścia granicznego zapadła podczas narady w Gnieźnie w dniu 28 grudnia 1918 roku, tuż po wybuchu powstania w Poznaniu. Konieczne było zlikwidowanie oddziałów Grenzschutzu (kompania E34 pod dowództwem porucznika Kortiima z Witkowa) rozlokowanych zarówno w Anastazewie, jak i Szydłówcu. Po zdobyciu pewnej ilości broni oddziały powstańcze wyruszyły na Anastazewo, zwróciwszy się wcześniej o pomoc do Wojska Polskiego stacjonującego za granicą - w Budzisławiu i Lipnicy.

Pluton Grenzschutzu i oddział niemieckiej straży granicznej liczył w Anastazewie około 60 ludzi. Siły polskie to 70 żołnierzy (ochotników) pod dowództwem Józefa Bilskiego (główne siły) i Ignacego Kozłowskiego (szpica). Podchodząc pod wieś natknięto się na trzyosobowy patrol niemiecki, z którego zlikwidowano dwóch ludzi, ale trzeci zbiegł, powiadamiając placówkę o ataku. Utracono tym samym element zaskoczenia i szybko rozwinięto tyralierę, uderzając frontalnie na Anastazewo. Część budynków opanowano stosunkowo szybko, gdyż Niemcy broniący ich poddali się. Część załogi niemieckiej skutecznie broniła odwachu na stacji wąskotorowej. Ogień był jednak chaotyczny, a atak powstańców brawurowy, o zmasowanej sile ognia i z użyciem dużej liczby granatów ręcznych. Wszystko to zadecydowało o ostatecznym poddaniu się Grenzschutzu w stacji kolejowej (jeden zabity, trzech rannych). Przy tylko jednym rannym zdobyto duże ilości broni, amunicji i innego sprzętu wojskowego, a także otwarto drogę do całkowitego przejęcia władzy przez Polaków w Powidzu. Już po zakończeniu szturmu przybył do wsi oddział 43 żołnierzy Wojska Polskiego pod dowództwem chorążego Bognera z III batalionu 29. pułku piechoty.

Organizatorem rajdu była Ochotnicza Straż Pożarna w Bielsku z prezesem Tomaszem Tomczakiem fot. Magdalena Lachowicz

Czynnie w Powstaniu Wielkopolskim brał udział Stanisław Spochacz, urodzony 25 marca 1893 r. w Siedlimowie. Posiadał przysposobienie wojskowe - piechota. Brał udział w następujących wojnach, przeciw:

- Rosji od 25.01.1915 r. do 10.1918 r.

- Francji - od 10.1918 r. do 11.1918 r.

- Niemcom - 20.01.1919 r. do 05.1919 r.

- Bolszewikom - 05.1919 r. do 11.1920 r.

Przebywał na froncie jako żołnierz 11 korpusu 62 pułku piechoty oraz 59 pułku piechoty.

Do służby wojskowej Wojska Polskiego wcielony został 20 stycznia 1919 r. do 11 korpusu 59 pułku piechoty Wielkopolski. Tego samego dnia mianowany starszym szeregowcem. 5 czerwca 1919 r. mianowany kapralem. 20 stycznia 1919 roku wstąpił jako ochotnik do 11 korpusu 5 pułku Strzelców Wielkopolskich, a 1 lutego 1919 roku awansował na starszego strzelca. 3 kwietnia 1923 r. został przeniesiony do rezerwy. Odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. Stanisław Spochacz walczył o wyzwolenie Strzelna, Inowrocławia, Gniewkowa i Brzozy pod Bydgoszczą. Brał czynny udział w wysadzaniu pociągu pancernego Danuta. Pociąg został zdobyty przez powstańców wielkopolskich 16 lutego 1919 roku w bitwie pod Rynarzewem. Walczył pod dowództwem por. Pawła Cymsa. Uczestniczył również w potyczce w Anastazewie.

Powstańcy wielkopolscy z terenu Gminy Orchowo:

- Stanisław Spochacz

- Andrzej Kaszyński,

- Marcin Trudziński,

- Kazimierz Szymański,

- Jakub Wiśniewski,

- Adam Laskowski,

- Stanisław Chwiłka,

- Władysław Świtek

- Władysław Lorkiewicz

- Karol Banaszak

- Wincenty Wesołowski

Magdalena Lachowicz, 28 XII 2022